Nederland – Luchtvervuiling en sigarettenrook remmen de longgroei van kinderen, dat is al een tijdje bekend. Maar maakt het ook uit op welke leeftijd kinderen hiermee te maken hebben? Onderzoeker dr. Ulrike Gehring van de Universiteit Utrecht wilde het graag weten om astma bij kinderen te helpen voorkomen. Longfonds steunde dit onderzoek met een consortiumsubsidie.
‘Stoffen uit onze omgeving, zoals luchtvervuiling en sigarettenrook, kunnen ervoor zorgen dat kinderen astma krijgen’, vertelt Gehring. ‘Dat weten we al langer. We wisten niet of het ook uitmaakt op welke leeftijd je deze stoffen binnenkrijgt. Ben je hier vooral als baby, peuter of kleuter gevoelig voor, of ook op de basisschoolleeftijd of in de puberteit? Daar wilden we graag meer over weten. Zo kunnen we beter advies geven over hoe je astma en een lagere longfunctie bij kinderen kunt voorkomen.’
Van geboorte tot puberteit
Gehring en collega’s volgden een groep van 4.000 kinderen van vóór hun geboorte tot in de puberteit. Deze kinderen doen mee aan de PIAMA-studie. In hun onderzoek verzamelden Gehring en collega’s veel informatie over de kinderen. ‘Toen zij acht, twaalf en zestien jaar oud waren, maten we hun longfunctie. Daarnaast vulden de kinderen en hun ouders regelmatig een vragenlijst in. Hierin gaven zij telkens aan of het kind astma had. Daarnaast vroegen we bijvoorbeeld of er gerookt werd in huis.’ De hoeveelheid luchtvervuiling op het woonadres van de kinderen berekende Gehring met de computer. ‘Je kunt niet bij duizenden kinderen thuis meten hoe het met de luchtvervuiling is. Dat is te duur en te ingewikkeld. Daarom maten we de luchtvervuiling op een aantal plaatsen in Nederland. De uitkomsten zetten we in een computerprogramma. Daarmee schatten we hoeveel luchtvervuiling er is op het woonadres van het kind.’
“Luchtvervuiling is een groot probleem waarmee we allemaal te maken hebben. Ik wil zorgen dat mensen in schonere lucht en met minder gezondheidsklachten opgroeien.”Dr. Ulrike Gehring.
Luchtvervuiling
Kinderen die blootstonden aan meer luchtvervuiling zoals stikstofdioxide, fijnstof en roet kregen inderdaad vaker astma, zo bleek uit het onderzoek. ‘Dit was niet alleen zo in de eerste levensjaren, maar zelfs tot hun twintigste’, vertelt Gehring. ‘Hetzelfde gold voor de longfunctie. Bij kinderen die meer vervuilde lucht inademden, groeiden de longen minder goed. Op hun zestiende hadden zij een lagere longfunctie dan kinderen die opgroeiden in schonere lucht.’
Of het ook uitmaakt op welke leeftijd je precies blootstaat aan luchtvervuiling is lastiger te zeggen. De hoeveelheid luchtvervuiling waarmee de kinderen te maken hadden, verschilde niet zo veel over de jaren. De meeste variatie was te zien tussen de verschillende delen van Nederland. Gehring: ‘Zo is er in het noorden van het land minder luchtvervuiling dan in het midden en westen. De kinderen in de PIAMA-studie woonden vaak hun hele jeugd in hetzelfde deel van het land. Kinderen die op jonge leeftijd meer vervuilde lucht inademden, deden dat meestal op oudere leeftijd ook. Hierdoor kunnen we niet goed zeggen op welke leeftijd luchtvervuiling het schadelijkst is. Doordat luchtvervuiling de longgroei remt, betekent het wel dit: hoe langer een kind in een vervuilde omgeving woont, hoe groter het effect is op de longfunctie.’
Sigarettenrook
Het inademen van sigarettenrook van anderen in huis leidde niet vaker tot astma. Wel groeiden de longen van de kinderen met rokende ouders trager. Bovendien hadden zij op zestienjarige leeftijd een lagere longfunctie. Ook hier was er geen duidelijke leeftijd waarop sigarettenrook het meest schadelijk was. ‘Het effect geldt eigenlijk voor alle leeftijden. Het is dus belangrijk om te zorgen dat kinderen tijdens hun hele jeugd geen sigarettenrook inademen.’
Gehring onderzocht ook of sigarettenrook veranderingen gaf in het erfelijk materiaal van de kinderen, het DNA. Dit deed zij samen met hoogleraar Kinderlongziekten Gerard Koppelman. Zij onderzochten het DNA in cellen uit de neus van de kinderen. Deze zijn gemakkelijk te verzamelen met een borsteltje en staan model voor de cellen in de longen. Koppelman vertelt hierover: ‘Roken door de ouders verandert het DNA van de kinderen. Het zet bepaalde genen aan of uit. Hierdoor werken bij sommige mensen de cellen in hun lichaam anders dan bij anderen. Dat zagen we ook in dit onderzoek. Sigarettenrook komt in alle hoeken van je lichaam en heeft daar allerlei effecten. Niet alleen op je longfunctie, maar ook op je DNA.’
Gezonde longen
Wat kunnen ouders doen om ervoor te zorgen dat hun kinderen zo gezond mogelijke longen krijgen? ‘Niet roken, en zeker niet als er kinderen bij zijn, dat is nummer één’, benadrukt Gehring. ‘Voor luchtvervuiling ligt het iets ingewikkelder. Daar heb je zelf maar voor een deel invloed op. We kunnen allemaal een steentje bijdragen door minder auto te rijden en minder houtkachels te stoken. Voor het grote plaatje is vooral de overheid aan zet om luchtvervuiling tegen te gaan.’
