Nederland – Het Rijk, provincies (IPO), gemeenten (VNG) en waterschappen (UvW) hebben afspraken gemaakt over het multifunctioneel gebruiken van locaties voor de opwekking van zonne-energie. Eerst wordt gekeken of plaatsing op daken en gevels mogelijk is, daarna komen andere locaties in beeld, zoals parkeerplaatsen, stortplaatsen en langs wegen in beeld. Gezien het grote beslag op de schaarse ruimte in Nederland zijn zonneweides en zonneparken op landbouw- en natuurgronden, met enkele uitzonderingen, niet langer toegestaan. De ‘voorkeursvolgorde zon’ wordt daar waar dat nog niet is gebeurd, door de provincies juridisch vastgelegd in de provinciale verordeningen. Tegelijkertijd blijven de afspraken in de RES (Regionale Energie Strategie) overeind staan, en onderschrijven Rijk en medeoverheden het belang van het halen van de doelstellingen.
Dat schrijft minister De Jonge (Binnenlandse Zaken, Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) mede namens minister Jetten (Klimaat en Energie) in een brief aan de Tweede Kamer.
Multifunctioneel gebruik
Nederland staat voor urgente opgaven op het gebied van landbouw, woningbouw, infrastructuur, natuur en economie, die allemaal om meer ruimte vragen. Ook is ruimte nodig voor de doelstellingen van de opwek van duurzame energie. Maar de hoeveelheid ruimte is schaars. In de contourennotitie Nota Ruimte (link: Contourennotitie Nota Ruimte | Rapport | Rijksoverheid.nl) is afgesproken dat multifunctioneel gebruik van de ruimte de norm is. Dat geldt dus ook voor het toepassen van zon-PV.
Voorkeursvolgorde zon
De opgaven vragen om scherpe keuzes en zonder dat dit afbreuk doet aan de RES afspraken. Daarom sturen overheden langs vier treden voor de opwek van zonne-energie.
• Trede 1: Zonnepanelen op daken en gevels
• Trede 2: Onbenutte terreinen in bebouwd gebied
• Trede 3: Onbenutte terreinen in landelijk gebied
• Trede 4: Landbouw- en natuurgronden
Uitgangspunt is dat zonnepanelen zoveel mogelijk op daken en gevels komen of in combinatie met ander functies worden toegepast. Rijk en mede-overheden stimuleren de plaatsing van zonnepanelen op daken van gebouwen, maar ook op bijvoorbeeld kassen, industrieterreinen, stortplaatsen en boven parkeerplaatsen.
Belangrijke voorwaarde is dat multifunctionele combinaties landschappelijk goed inpasbaar zijn en passen op het elektriciteitsnet. Daarmee blijven de doelstellingen voor de RES-opgave onveranderd. Gebruik van landbouw- en natuurgronden voor zonne-energie is niet langer toegestaan, enkele uitzonderingen daargelaten.
Juridisch verankerd
Afspraak is dat provincies die de voorkeursvolgorde zon nog niet (volledig) in hun provinciale verordeningen hebben opgenomen, dit alsnog doen. De voorkeursvolgorde zon is daarmee ook juridisch verankerd. Dat betekent dat voor nieuwe zonneparken op landbouw- en natuurgronden geen vergunningen worden verleend, enkele uitzonderingen daargelaten. De provincie kan een uitzondering maken voor gronden die al een andere bestemming zouden krijgen, voor combinaties van zonnepanelen met bepaalde vormen van agrarische bedrijfsvoering of lokale energie-opwek. Projecten waarvan de participatietrajecten al in een vergevorderd stadium zijn en die niet (helemaal) conform de aangescherpte voorkeursvolgorde zon zijn vormgegeven, kunnen doorgang vinden.
Vanuit het Nationaal Programma Regionale Energiestrategie (NP RES) zal de naleving van de afspraken en haalbaarheid worden gemonitord. De RES-afspraken moeten namelijk wel te realiseren zijn.