Nederland – Geen collega’s, geen dagje op stap, geen verjaardagen of familiebezoekjes: de coronapandemie isoleert grote groepen mensen. Al tijdens de eerste coronagolf was te zien dat vooral ouderen en alleenstaanden vereenzamen. Momenteel luiden experts de noodklok nu de tweede golf over het land rolt en er weer veel beperkende maatregelen zijn. Een klein gebaar kan het verschil maken.
Onderzoek naar sociale effecten
Omdat deze situatie nog zo nieuw is moeten er nog onderzoek gedaan worden naar de sociale effecten van de coronaherfst. Toch spreken veel experts al uit dat het aannemelijk is dat corona-eenzaamheid dit najaar opnieuw zijn intrede doet. De tweede golf wordt meer dan de eerste gekenmerkt door een bepaalde uitzichtloosheid. Worden de dingen ooit weer zoals vroeger? Een vraagt die onrust oproept.
Er is geen stip op de horizon. Als het om eenzaamheid gaat is dit erg belangrijk. Wie weet dat er over drie weken weer afgesproken kan worden met vrienden, voelt zich heel anders dan wie geen idee heeft wanneer hij of zij weer sociale contacten krijgt.
Ouderen extra kwetsbaar
Vereenzaming ligt eerder op de loer voor sommige groepen dan voor anderen. Zo zag het Sociaal en Cultureel Planbureau vooral de eenzaamheid onder zelfstandig wonende ouderen toenemen in de zomer. Waar eerst een zesde van de 75-plussers met eenzaamheid kampte, is dat nu opgelopen tot een derde van deze bevolkingsgroep.
Vooral weduwen hadden het zwaar omdat ze niemand hadden om gevoelens, angsten en twijfels mee te delen. Hierdoor ontstaat emotionele eenzaamheid. Kleine aanpassingen kunnen al een verschil maken. Zo kunnen ouderen met een webcam videogesprekken op afstand voeren, om zo toch contact op afstand te kunnen onderhouden met de (klein)kinderen.
Minder eenzaam met partner
Van cijfers voor corona blijkt al dat samenwonen of getrouwd zijn goed werkt tegen eenzaamheid. Movisie zet zich al jaren in tegen eenzaamheid en doet veel onderzoek naar de oorzaken en gevolgen. Het komt dus niet uit de lucht vallen dat mensen zonder partner zich tijdens de lockdown extra eenzaam voelen. Van de groep die samenleeft met een partner voelt 6 procent zich ernstig eenzaam. Onder gescheiden mensen bedraagt dit percentage 22 procent en 17 procent van de weduwen en weduwnaars voelt zich ernstig eenzaam onder normale omstandigheden.
Niet alleen het samenwonen met een partner is een beschermende factor als het aankomt op eenzaam worden. Er zijn nog meer factoren die een persoon psychologisch stabiel houden, zoals het hebben van werk. Wanneer er geen partner is, geen werk en iemand geen familie mag zien is die persoon extra kwetsbaar. Corona kan hierdoor het laatste zetje richting eenzaamheid geven.
Fysieke klachten
Eenzaamheid kan fysieke klachten tot gevolg hebben, zoals slaapgebrek. Hierdoor heeft iemand minder energie om iets te gaan ondernemen, wat kan leiden tot een negatieve spiraal. Een periode van eenzaamheid kan juist ook tot iets positiefs leiden. Eenzaamheid hoort tot op zekere hoogte bij het leven en zorgt ervoor dat we worden teruggeworpen op onszelf. Hierdoor kan de eenzaamheid ruimte geven voor reflectie en kunnen nieuwe inzichten ontstaan.
