Wirdum – Nooit eerder werden zó veel vleermuizen in winterslaap aangetroffen in de ringoven van de oude steenfabriek Rusthoven te Wirdum. Ook neemt het aantal soorten zeldzame vleermuizen sinds enkele jaren toe.
Jaarlijks worden in januari en februari vleermuizen geteld die in vochtige en koele maar vorstvrije ruimtes zoals kelders, forten en bunkers, hun winterslaap houden. De Zoogdiervereniging verzamelt de resultaten uit heel Nederland. Het CBS verwerkt de informatie om landelijke trends in de aantallen en soorten vleermuizen vast te stellen.
35 jaar geleden werden er voor het eerst wintertellingen in de ringoven te Wirdum uitgevoerd door leden van de Vleermuiswerkgroep Groningen. De telling van 1994 met 17 vleermuizen werd lang als een record beschouwd. Na 1994 schommelden de aantallen rond de vijf, maar de laatste jaren neemt het aantal vleermuizen weer duidelijk toe. In februari 2020 werden er in de ringoven 21 vleermuizen geteld. Meer dan de helft daarvan waren Baardvleermuizen, een soort die vrij zeldzaam is in het noorden. Ook in veel andere winterverblijven in het noorden nemen de aantallen van deze soort toe.
De toename van het aantal vleermuizen schrijft de Vleermuiswerkgroep toe aan twee factoren. Het Groninger Landschap verkreeg in 2019 het eigendom van het terrein met de steenfabriek. Ruim voor het winterseizoen verbeterde de nieuwe eigenaar de afscherming van de ringoven tegen tocht en wind, waar vooral vleermuizen in winterslaap last van hebben. De tweede factor is waarschijnlijk de hogere wintertemperatuur, waardoor de vleermuizen niet zo diep wegkruipen en voor het geoefende oog van de tellers beter te zien zijn. Telleider Rients Bijlsma: “Wij vermoedden al jaren dat we maar een deel van de overwinterende vleermuizen zien. Bij lage buitentemperaturen en/of veel tocht kruipen ze zo diep mogelijk weg in de spleten van de twee meter dikke bakstenen muren van de ringoven. Dit jaar hadden we een zeer zachte winter, dus de winterslapende vleermuizen zaten niet erg diep. Dus of er écht meer vleermuizen zaten, of dat we er meer geteld hebben omdat ze beter zichtbaar waren… zeg het maar.”
Ook de toename van het aantal Baardvleermuizen zou met de hogere temperatuur kunnen samenhangen, maar zeker is dat niet.
Bijlsma: “Een ringoven van dit formaat kan honderden vleermuizen in de winter een veilig onderdak voor hun winterslaap verschaffen. Vooral voor de wat zeldzamere soorten kan deze ringoven wanneer nog meer verbeteringen worden aangebracht, echt een heel interessant, bijzonder en waardevol object worden. Er is in België een soortgelijke oven – daar werden in de eerste winter na de nodige herstelwerkzaamheden ca. driehonderd vleermuizen geteld. Dankzij het Groninger Landschap kan de ringoven van Wirdum de meest belangrijke overwinteringsplek van zeldzame vleermuizen in de hele provincie Groningen worden.”
