Appingedam – Iedereen kan wel iets vertellen over de Tweede Wereldoorlog, maar naarmate de tijd verstrijkt vervagen de sporen die de periode 1940-1945 in Nederland heeft achtergelaten. Eind deze maand staat Appingedam in het teken van 80 jaar vrijheid en op zaterdag 29 en zondag 30 maart wordt de eindfase van de oorlog in het centrum van Appingedam zo waarheidsgetrouw mogelijk nagespeeld. De reenactment van de Slag om Appingedam moet de herinnering levend houden.
Joël Stoppels, oud-inwoner van Appingedam, internationaal erkend expert als het om de Tweede Wereldoorlog gaat en grondlegger van Liberation Route Europe – zal voorafgaand aan de mockbattle (schijngevechten) vertellen hoe de Canadezen vanuit Groningen in Appingedam terecht kwamen en wat er zoal gebeurd is in april 1945. Naast het feit dat het indrukwekkend is moet de historie ook levend worden gehouden, want dat is belangrijk legt Stoppels uit.
Historie
,,Het is waardevol om het verhaal te blijven vertellen over de impact van de Tweede Wereldoorlog, helemaal als je kijkt naar de tijd waarin we nu leven, want de geschiedenis mag zich op dit punt nooit herhalen. Je moet het verleden kennen om het heden te begrijpen. Mensen realiseren zich dit, want je merkt het overal in Nederland in deze periode van het jaar, maar ook zeker in de gemeente Eemsdelta waar ieder jaar rond de bevrijding aandacht is voor datgeen wat er zich in het verre verleden heeft afgespeeld. Met de reenactment willen we voor de bezoekers een zo representatief mogelijk beeld proberen te schetsen van de bevrijding binnen onze gemeentegrenzen, want er is in onze regio ontzettend veel gebeurd.’’
Zware gevechten
Naast de stille getuigen die nog her en der aanwezig zijn in de regio weten sommige oudgedienden binnen de gemeentegrenzen vast nog wel iets te vertellen vanuit hun eigen herinnering aan de bevrijding. Niettemin blijft er nog veel onder de oppervlakte zitten en het evenement dat eind maart wordt gehouden moet mensen een beter besef geven van wat er zich in Appingedam afspeelde legt Stoppels uit. ,,De laatste Canadees die zijn leven in Nederland gaf voor de bevrijding sneuvelde op 2 mei 1945 om 14.00 uur in Geefsweer. Niet iedereen weet dat, maar het is één van de zovele interessante wetenswaardigheden. Wij zijn als gemeente Eemsdelta hard geraakt, omdat er natuurlijk een volledige Joodse gemeenschap is afgevoerd naar Duitsland. Er hebben zich ook hele zware gevechten afgespeeld, waarbij mensen huis en haard moesten verlaten, omdat onze regio zo zwaar onder vuur kwam te liggen. Dit was helemaal aan het einde van de oorlog en er gebeurden in deze periode ontzettend veel meer verkeerde dingen in de gemeente Eemsdelta, want het was een bevrijding met een zwarte rand. Zo werden er bijvoorbeeld ook huizen geplunderd door Canadese soldaten, dus je kunt je wel voorstellen dat de inwoners die nadat ze waren gevlucht terugkeerden in Appingedam oog in oog kwamen te staan met een verwoest en onherkenbaar Appingedam. De Canadezen die hier kwamen die hadden in 1944 in Italië gevochten. Ze kwamen hier rond de bevrijdingsperiode oog in oog te staan met lege huizen, omdat de bewoners waren gevlucht en ze namen dus gewoon oorlogssouvenirs mee van de mensen die hier destijds woonden. Het staat natuurlijk haaks op de bevrijding, maar het geeft maar weer aan hoe sterk de tegenstellingen zijn geweest.’’
Zoektocht
Achter de schermen probeert de gemeente Eemsdelta al geruime tijd te achterhalen welke geallieerden in de gemeente Eemsdelta het leven lieten voor de vrijheid van Nederland. Om mensen van nu een gezicht te geven bij de slachtoffers vervolgt Stoppels. ,,Ik denk dat heel weinig mensen weten hoeveel Canadezen er op het allerlaatste moment zijn gesneuveld en we zijn in samenwerking met de gemeente heel druk bezig om de personen die sneuvelden in de strijd een gezicht te geven. Deze mensen hadden een hele lange weg afgelegd om ons de vrijheid te geven waarin wij nu leven. Binnen het informatiecentrum bij de Canadese begraafplaats in Holten is er een onderzoekscommissie die precies weet om welke 1391 personen het gaat en deze commissie probeert foto’s te vinden van de soldaten, om ze ook echt een gezicht te geven op de plek waar ze begraven liggen.’’
Herinnering
Er is voldoende reden om een kijkje te komen nemen, want zelfs uit de overlevering blijkt hoe hevig de gevechten moeten zijn geweest besluit Stoppels. ,,We beschikken over een dagboek van een Canadees die schrijft. ‘The worst battle was the battle for the Delfzijl-pocket’. Het geeft maar weer aan wat de betekenis is geweest van de oorlog en dit verhaal moet worden doorverteld en dat is precies wat we proberen te doen. Met name jongere generaties kunnen zich eigenlijk niet voorstellen hoe het is geweest. Om mensen toch een beeld te geven is het belangrijk om het verhaal van de oorlog te blijven vertellen, want dat is de enige manier om de herinnering levend te houden. Wij doen dit met een levend museum, waarbij mensen ook een indruk kunnen krijgen hoe de inwoners er in die tijd moeten hebben uitgezien en hoe de gevechten zijn verlopen. Het is heel indrukwekkend om te zien en ik nodig iedereen vanaf deze plek van harte uit om het te komen ervaren.’’
