Uithuizen – Drie Groningse boeren gaan aan de slag met het composteren van bermgras. Het bermmaaisel, dat gezien wordt als groenafval, verwerken ze tot een hoogwaardig eindproduct voor bodemverbetering. De pilot waaraan de agrariërs meedoen is een initiatief van de Kringloopcoöperatie Groninger Kleischil in oprichting. “Hoe meer ik me in de compostproef verdiep, hoe enthousiaster ik erover word”, zegt akkerbouwer Gerben van der Steeg uit Zuurdijk, een van de deelnemers aan de pilot.
Van der Steeg is lid van agrarische natuurvereniging Collectief Midden Groningen (CMG), waar de Kringloopcoöperatie Groninger Kleischil onder valt. De akkerbouwer stond open voor deelname aan de composteringsproef, maar was eerst wel wat terughoudend, geeft hij eerlijk toe. “Je kijkt ook naar de nadelen, zoals onkruid in de compost en bermafval.” CMG heeft voor de proef contact gezocht met Agricycling. Deze Friese coöperatie heeft al twee jaar ervaring met het composteren van bermmaaisel van gemeenten door boeren. Van der Steeg: “Daar hoor ik positieve verhalen over. De boeren staan ervoor in de rij. Omdat het volledig nieuw voor mij is, heb ik me erin verdiept en weet nu beter hoe het proces werkt. Door de hoge temperatuur bij het composteren gaat het onkruidzaad dood en de rommel in het gras valt ook mee. Voor onze proef gebruiken we schone bermen die vooraf geschouwd zijn.”
Juridisch
De meters brede bermen liggen tussen Uithuizen en de Eemshaven en zijn van de gemeente Het Hogeland, eveneens deelnemer aan het project. Ook de provincie Groningen is erbij aangehaakt. Beide overheden zijn positief over de pilot en willen meewerken aan deze wijze van circulair werken. “De belangrijkste stap die we moesten zetten is dat bermmaaisel juridisch niet meer gezien wordt als afval, maar als grondstof of zogenaamd voortgezet gebruik”, aldus projectleider Janny Kooistra van CMG. “Nu we daar groen licht voor hebben kunnen we aan de slag om van lokaal bermmaaisel hoogwaardige compost te maken. Het past bij de doelstelling van onze coöperatie om met de aangesloten boeren de kringloop in de eigen regio meer te sluiten.”
Begeleiding
Begin juli wordt het gras van de aangewezen kilometerslange bermen gemaaid. Het maaisel voor Van der Steeg komt in een ril van honderd meter lang, drie meter breed en anderhalve meter hoog. Er gaat 200 kuub product in. De compostbult bestaat niet alleen uit gras. Er komt ook rietmaaisel en een beetje stro, (schapen)mest en aaltjesvrije grond van eigen land doorheen. “Gelukkig krijg ik begeleiding bij het hele traject en wordt alles berekend”, aldus Van der Steeg. Een loonwerker uit het naburige Lauwerzijl zorgt voor het omzetten van de bult met een composteringsmachine. “De machine rolt het kleed op en mengt het gras met een vijzel met andere producten, ook om er zuurstof in te brengen. In het begin gebeurt dat dagelijks.”
Temperatuur
De akkerbouwer weet inmiddels dat de koolstof-stikstofverhouding – de C/N-verhouding – erg belangrijk is om goede compost te krijgen. “Het is belangrijk dat zeer regelmatig, in het begin zelfs dagelijks, om onder andere de temperatuur in de ril te meten. Te heet is niet goed, want dan verbrandt het product en als het te laag en te vochtig is, kan het verrotten.” Een hoogwaardig eindproduct betekent goede humus. “Ik word er steeds enthousiaster over. Het is goed voor de bodem: voor de bewerkbaarheid, het waterbergend vermogen en je krijgt meer organische stof.”
Kwaliteitscontrole
Kooistra: “Het proces van CMC-compostering, controlled microbiological composting, delen we met belangstellenden, ook via een excursie.” Na zes tot acht weken is het composteringsproces afgerond en is de compost klaar voor gebruik. Er volgt dan een officiële kwaliteitscontrole met certificering. “Eind augustus, als de oogst van het land is, kunnen we de compost uitrijden. Ik ben heel benieuwd naar de resultaten”, besluit Van der Steeg.