Appingedam – In de feestelijke kerkdienst van 10 september gaat de Protestantse Gemeente Appingedam het monumentale Hinsz-orgel in de Nicolaikerk weer in gebruik nemen. Vrijdag 15 september vindt de officiële overdracht plaats voor genodigden en belangstellenden. Met deze restauratie en uitbreiding van het orgel is een fraai monument met een bijzondere historische en culturele waarde voor generaties weer in een optimale staat gebracht.
Nadat er al jaren plannen bestonden voor een grote restauratie, en een uitbreiding van het orgel met een zogenaamd vrij pedaal, werd in 2013 een restauratieplan opgemaakt door de orgeladviseur van de kerk, de heer A.S. Tuinstra. Al rond 1640 werd er een orgel in de kerk geplaatst door de orgelbouwer Waelckens. Het Hinsz-orgel dateert van 1744 maar daarin zijn ook pijpen uit het oudere orgel gebruikt.
Na 1744 is het orgel al een aantal malen gerepareerd/aangepast aan de veranderde muzikale wensen van die periode. Het huidige plan heeft als doel: terug naar Hinsz maar met respect voor eerdere restauraties. Dit heeft er toe geleid dat de windvoorziening, het orgel is in feite een soort blaasinstrument, nu op twee manieren kan worden geregeld. De manier waarop Hinsz dit deed en de aanpassing zoals die in de 19e eeuw door de restaurateur Van Oeckelen is aangepast. Dit is een unieke situatie. Het plan heeft de goedkeuring en ook de begeleiding van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.
Op basis van het restauratieplan is een begroting gemaakt door Orgelmakerij Reil te Heerde en is begonnen met het verwerven van de nodige gelden. In maart 2015 zijn de geldelijke toezeggingen van de provincie Groningen, diverse landelijke en plaatselijke stichtingen en donateurs zodanig dat de kerkenraad definitief instemt met restauratie en uitbreiding. Ook de Protestantse Gemeente Appingedam betaalt zelf een fors bedrag. Hieruit mag blijken dat het orgel, eigendom van de kerkelijke gemeente, ook landelijk en regionaal een grote erkenning heeft als belangrijk monument in het Groninger orgellandschap. Ook een waardevolle verbetering voor de Nicolaikerk als monument in en voor de Damster gemeenschap.
In januari 2016 zijn alle inwendige delen gedemonteerd en overgebracht naar de werkplaats van de Orgelmakerij. Wat bleef staan was een lege orgelkast en een balg. (De balg regelt de windvoorziening naar de orgelpijpen waardoor er tonen ontstaan. De balg staat in een aparte ruimte zo groot als een kleine woonkamer) De balg is ter plekke gerestaureerd. In de werkplaats zijn alle pijpen en onderdelen tot in het kleinste detail bekeken, gerestaureerd waar mogelijk, en vervangen waar nodig. Vanaf maart dit jaar is begonnen met de inbouw van pijpen en de montage van alle technische onderdelen. Daarna is het orgel geheel opnieuw geïntoneerd.
De officiële overdracht op vrijdag 15 september voor genodigden is ook vrij toegankelijk voor belangstellenden. De bijeenkomst begint om 15.30 uur.
De Stichting Concerten Nicolaikerk organiseert, naar aanleiding van de restauratie en uitbreiding, het Damster Hinsz-orgelfestival dat duurt tot 1 september 2018 met allerlei activiteiten.
De start is meteen zondagmiddag 17 september. Er kan dan nader kennis worden gemaakt met het orgel. Vanaf 14.00 uur is er het “Halfuurtje Hinsz”. De cantor-organist van de Nicolaikerk, Vincent Hensen, zal vertellen, laten zien en natuurlijk ook veel laten horen wat er allemaal veranderd is. U kunt dan ook een kijkje boven het orgel nemen. Dit laatste is wel afhankelijk van het aantal belangstellenden. Vanaf 16.00 uur is er dan een verfrissend, kort concert.
