Marsum – Het Rutland orgel met zijn markante kleuren in de Mauritiuskerk van Marsum bestaat dit jaar precies 25 jaar. Het middeleeuwse orgel werd in 1999 door Orgelmakerij Van der Putten (Finsterwolde) gereconstrueerd en vormde destijds een onderdeel in de tentoonstelling ‘Opgedolven Klanken’ in het Drents Museum in Assen. Het is een reconstructie van een orgel, zoals dat afgebeeld staat in het Rutland Psalter of Belvoir Castle Psalter, een geïllustreerd boek uit ca. 1260, afkomstig uit Engeland. De beschildering is van de hand van Helmer Hut uit Beerta. het bijbehorende middeleeuwse carillon werd in 2006 gereconstrueerd door Simon Laudy van Klokken- en Kunstgieterij Reiderland.
De vaste standplaats van dit orgel is de kerk in Marsum (Appingedam), een van de kerken van Stichting Groninger Kerken. Het orgel wordt regelmatig gebruikt bij concerten van Ensemble Super Librum. Zo vormt het bijvoorbeeld bij het Hellums Paasspel, een met veel succes regelmatig uitgevoerd programma van Super Librum, een onmisbare schakel. In 2024 was het ook nog te zien in de tentoonstelling Zwijgend Goud in de Akerk.
Rutland orgel
Het uiterlijk van dit orgel en ombouw voor de klokken zijn gebaseerd op een afbeelding uit het Rutland Psalter, een middeleeuws psalmenboek van circa 1260. Het orgel heeft een unieke, intrigerende klank en een zeer oude toetsmechaniek. De windvoorziening wordt gevormd door aan iedere zijkant twee balgen te plaatsen, die met de voet getreden worden. Door als orgeltrappers (calcanten) goed op elkaar te letten en niet tegelijkertijd om te stappen, kan door de organist vrij gemusiceerd worden.
Literatuur is er voor dit soort blokwerkorgels nauwelijks; over het algemeen werd meestal geïmproviseerd. De klank van dit orgel wordt gevormd doordat altijd twee pijpen tot klinken komen, wanneer er een toets wordt ingedrukt.
Dank zij dit unieke orgel ging het onderzoek naar de vroegste orgeltraditie en gregoriaans een nieuwe fase in. De Stichting Super Librum levert aan dit onderzoek zijn bijdrage met concerten, Cd’s, symposia, masterclasses, publicaties, lezingen en lessen. Jankees Braaksma, artistiek leider van Super Librum geeft concerten, demonstraties met lezing en lessen op het orgel. De Stichting Super Librum stelt andere ensembles en individuele musici tevens graag in de gelegenheid het orgel voor concerten te gebruiken.
Op zondagmiddag 22 september besteedt Ensemble Super Librum aandacht aan het 25-jarig jubileum van het orgel met het concert: Mystieke Klanken – Een afbeelding komt tot leven. Tijdens dit concert wordt naast het Rutland orgel als een van de instrumenten een middeleeuwse draailier bespeeld door de draailierspeelster Tobie Miller, uit Bazel. Het zal de eerste keer zijn dat de samenstelling van instrumenten zoals afgebeeld in het Rutland manuscript (orgel, carillon en draailier) te horen en te zien zal zijn. Voor dit concert is nog een beperkt aantal plaatsen beschikbaar, neem hiervoor contact op met Stichting Super Librum via secretariaat@superlibrum.nl
Het Ensemble Super Librum is een in Groningen geworteld, internationaal ensemble dat zich toelegt op onderzoek naar en de uitvoering van middeleeuwse muziek. Artistiek leider van het ensemble is Jankees Braaksma. Jaarlijks wordt een aantal concerten gegeven, in Groningen, in den lande en in het buitenland.