Overschild – In het kader van het versterkingsprogramma in het aardbevingsgebied van Groningen heeft Nationaal Coördinator Groningen (NCG) samen met eigenaar Groninger Kerken voor de historische kerk van Overschild een versterkingsplan opgesteld. Deze week begint een indrukwekkende fase van dit versterkings- en restauratieproject; de kerk wordt gevijzeld. Met deze techniek wordt het gebouw gecontroleerd en gelijkmatig 150 cm opgetild met behulp van hydraulische hefapparaten.
Cruciale en zichtbare fase
De voorbereidingen voor het liften van het historische kerkgebouw zijn in volle gang. Er is een nieuwe, constructieve vloer op een nieuwe paalfundering aangebracht, die nu het kerkgebouw ondersteunt. Beton is gestort in de 22 meter lange stalen buispalen en de vijzels zijn geplaatst om de kerk op te tillen. Vanaf maandag 15 juli worden de laatste voorbereidingen getroffen voor het vijzelen. De dikke kerkmuren (ongeveer 50 cm) worden met een diamantzaag horizontaal losgezaagd van de huidige fundering. Op dinsdag 16 juli gaat het daadwerkelijke vijzelen van start en een dag later, op woensdag 17 juli, zal de kerk tijdelijk ongeveer anderhalve meter hoger staan. Nadat een nieuwe, bevingsbestendige constructie is aangebracht, gaat het gebouw in het najaar weer omlaag. Het staat dan op trillingsdempers zodat eventuele bevingen in de ondergrond geen vat meer hebben op het gebouw.
“Het is voor ons de tot nu toe omvangrijkste versterking van ons bezit. Deze techniek toont niet alleen het vakmanschap en de vooruitgang in bouwtechnieken, maar garandeert ook de toekomstbestendigheid van ons historische gebouw,” aldus Jur Bekooy, bouwkundige bij Groninger Kerken.
Bevingsschade en restauratie
In 2014 werd in de kerk van Overschild aardbevingsschade geconstateerd. Scheuren in de 45 centimeter dikke muren waren niet meer te negeren. In opdracht van eigenaar Groninger Kerken heeft Holstein Restauratie Architectuur de schade geïnventariseerd. Daarna is een restauratieplan gemaakt voor de kerk. Met het oog op de risico’s vanwege de aardbevingen bleek in die periode dat de kerk ook ingrijpend moet worden versterkt.
Versterking door base isolation
Diverse opties voor versterking werden onderzocht en in gezamenlijk onderzoek van NCG, technische deskundigen, overheden en Groninger Kerken viel de keuze op base isolation. Bepalend hierbij is dat het een rijksmonument is, een sober en eenvoudig kerkgebouw, waardoor de versterking zo min mogelijk zichtbaar moet zijn voor zowel het exterieur als het interieur. Base isolation houdt in dat de kerk helemaal wordt opgetild en op flexibele dempers (een soort veren) worden gezet. Hierdoor werken trillingen in de ondergrond niet langer door in het kerkgebouw.
”Het is een zeer langdurig en zorgvuldig proces geweest om te komen tot de versterking van deze kerk. Met als belangrijk uitgangspunt het karakter en de monumentale waarde van het gebouw behouden voor Overschild. In een constructieve samenwerking tussen Groninger Kerken en NCG staat er straks een prachtige gerenoveerde, vernieuwde en versterkte kerk.” – aldus Paul Wisman, programmamanager bij NCG.
Plek voor recreatie en toerisme
Deze noodzakelijke versterking van de kerk van Overschild biedt Groninger Kerken de kans om het project te verbreden met een nieuwe bestemming. Het kerkgebouw krijgt een nieuwe functie voor recreatie, toerisme en inwoners. De recreatieve ontwikkeling van het Schildmeer en vooral Roegwold is al jaren gaande en wandelaars en fietsers profiteren ervan. De verbouwde kerk gaat hier aan bijdragen. Het project ‘Rustpunt Overschild en meer’ voorziet in een theeschenkerij. Voor het dorp wordt de kerk een plek voor concerten en om je visite te ontvangen. Kortom ‘de mooie kamer van het dorp’ voor bijzondere momenten.
Samenwerken met veel partijen
Bij dit versterkingstraject zijn veel partijen betrokken. Dit zijn naast Nationaal Coördinator Groningen en Groninger Kerken onder andere architectenbureau Holstein Restauratie Architectuur uit Groningen en Ingenieursbureau ARUP en wordt uitgevoerd door bouwkundig hoofdaannemer Sietsema uit Uithuizen en Bresser Funderingstechniek uit ‘s-Gravendeel.
