Nederland – Bijna de helft van de Nederlanders (45%) vindt dat jongeren worden uitgebuit door het huidige jeugdloonstelsel. Dat blijkt uit een enquête van kennisplatform Onderneming.nl onder een representatieve groep van duizend respondenten. Jongerenvakbond FNV Young & United geeft in een reactie aan al langer te pleiten voor het afschaffen van het jeugdloon. Volgens branchevereniging Ondernemend Nederland (ONL) zou een eventuele aanpassing van het jeugdloon de gemiddelde ondernemer niet raken: “De discussie ligt vooral bij grote supermarkten.”
Over het jeugdloon
Momenteel ontvangt een 18-jarige de helft van het uurloon van een 21-jarige, oftewel €7,03 per uur. Bij een werkweek van veertig uur resulteert dit in een bruto maandsalaris van €1.223,22, wat slechts de helft is van het bestaansminimum. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft inmiddels aangegeven het wijzigen van het minimumjeugdloon te onderzoeken, maar concrete toezeggingen blijven voorlopig uit.
Groot effect op jongeren, klein effect op ondernemers
Vakbonden en jongerenorganisaties, zoals FNV Young & United en CNV Jongeren, pleiten al langer voor een verhoging van het jeugdloon naar het niveau van het reguliere minimumloon. “Vaak wordt er aangekaart dat jongeren in deze leeftijdsgroep nog niet op zichzelf wonen of minder kosten maken, maar het jeugdloon werkt dit juist in de hand,” stelt de voorzitter van FNV Young. “Het afschaffen van het jeugdloon zou ervoor zorgen dat deze groep minder financiële stress ervaart en meer tijd overhoudt om zich op studie en andere ontwikkeling te focussen.”
Ook in de ondernemerswereld speelt de discussie over het jeugdloon. Erik Ziengs, voorzitter van branchevereniging Ondernemend Nederland, ziet het probleem vooral spelen bij grote ketens zoals supermarkten: “Mocht het jeugdloon op de schop gaan, dan zal de gemiddelde ondernemer daar niet zo’n last van hebben, aangezien hij in de meeste gevallen al goed voor zijn personeel zorgt en juist investeert in zijn 18-jarige fulltimer met een volwaardig loon.”
Financiële kwetsbaarheid
Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (NIBUD) classificeert jongeren als een financieel kwetsbare groep. Uit onderzoek blijkt dat jongeren structureel moeite hebben met het betalen van vaste lasten, het behouden van grip op hun inkomsten en het opbouwen van een financiële buffer. De enquête van Onderneming.nl wijst uit dat 56% van de respondenten van mening is dat het sociaal minimum (€14,06 per uur) ook voor 18-jarigen zou moeten gelden. Tegelijkertijd benadrukken vakbonden en jongerenorganisaties dat het jeugdloon structureel de financiële positie van jongeren ondermijnt.
“Voelt niet goed”
De voorzitter van FNV Young & United illustreert deze ongelijkheid met praktijkvoorbeelden: “We spraken laatst een 19-jarige vrachtwagenchauffeur die al klaar is met zijn mbo-opleiding en fulltime werkt. Hij krijgt 60% van het loon van zijn 21+-jarige collega’s, waardoor het voor hem simpelweg niet haalbaar is om op zichzelf te gaan wonen. Ook kennen we situaties waarin een 17-jarige vulploegleider minder verdient dan de 19-jarige medewerker aan wie hij leiding geeft. Supermarkten verschuilen zich dan achter de wet, maar eerlijk is het absoluut niet.”
Aan de andere kant stelt Ziengs dat in het kleinbedrijf een andere realiteit heerst. “Binnen mijn achterban zie ik veel kappers, slagers en groenteboeren die stuk voor stuk waarde hechten aan de loyaliteit van hun werknemers. Als je daar niet als leerling of student in een leertraject aan de slag gaat, maar al volle bak meedraait en productief bent, zijn er bijna geen ondernemers die besluiten dat 50% van het minimumloon een eerlijke vergoeding is voor het werk dat geleverd wordt,” aldus Ziengs. Hij erkent dat de realiteit bij grote ketens, zoals supermarkten, anders ligt: “Als je het voorbeeld neemt van een hardwerkende 18-jarige die bij een supermarkt geen contractverlenging krijgt omdat hij of zij met 50% van het bestaansminimum te duur wordt, voelt dat niet goed.”
Oneerlijke loonkloof
De peiling van Onderneming.nl laat zien dat 53% van de Nederlanders de beloningskloof tussen 18- en 21-jarigen onacceptabel vindt. Respondenten vinden dat een jongere die hetzelfde werk verricht en vergelijkbare uren maakt, recht heeft op een gelijkwaardig loon. Bovendien gelooft 65% niet dat een 21-jarige per definitie harder of beter werkt dan een 18-jarige.
Internationaal is Nederland een buitenbeentje wat betreft het jeugdloon. In verschillende EU-landen geldt het volledige minimumloon al vanaf 18 jaar. “Mocht het jeugdloon ook in Nederland op de schop gaan, dan zal de gemiddelde ondernemer daar niet zo’n last van hebben”, aldus Ziengs. Hij benadrukt echter wel dat er een duidelijk onderscheid moet blijven tussen stage- en leertrajecten enerzijds en regulier werk anderzijds. “Als je veel tijd en lering investeert in iemand die nog niet op het gewenste niveau is, moet er ruimte blijven om die persoon naar een minimumloon toe te laten groeien,” legt hij uit.
