Farmsum – Het geluid van een Bronsmotor is voor kenners als een goed glas jenever: robuust, vol karakter en diepgeworteld in de Groningse geschiedenis. Op zaterdag 5 april klinkt dat vertrouwde geronk weer als het Bronsmotorenmuseum de deuren opent op een nieuwe locatie aan de Koperweg 9 in Farmsum. Na jaren van onzekerheid krijgt een uniek stuk industrieel erfgoed daarmee een tweede leven.
Een dieselmotor stopt niet zomaar
Anne Nijboer, adviseur van de Stichting Original Bronsmotor Museum, is blij dat het museum weer een plek heeft gevonden. ‘Toen we in 2016 uit Appingedam moesten vertrekken, was het even zoeken,’ zegt hij nuchter. ‘Maar een Bronsmotor houdt niet zomaar op met draaien, en wij ook niet. We gaan gewoon door.’
De Bronsmotor, een uitvinding van Jan Brons – geboren in Wagenborgen – was begin twintigste eeuw een revolutionaire dieselmotor die wereldwijd naam maakte. Betrouwbaar, eenvoudig te onderhouden en oerdegelijk – eigenschappen die ervoor zorgden dat ze niet alleen in de scheepvaart, maar ook in gemalen en industrieën werden ingezet.
Museum moest vertrekken na huurconflict
Het Bronsmotoren museum was sinds 2008 tot 30 april 2016 gevestigd in de voormalige Bronsfabriek aan de Farmsumerweg in Appingedam. Na een lang lopend juridisch conflict met de verhuurder van het pand Control Seal, moest het museum noodgedwongen vertrekken uit het pand. En stonden de motororen enkele jaren in een opslag.
Een collectie met karakter
In het museum staan zo’n dertig Bronsmotoren opgesteld, variërend van vroege modellen uit 1907 tot latere exemplaren uit de jaren tachtig. Maar wie denkt dat dit slechts een verzameling oud ijzer is, vergist zich. ‘Hier komt de geschiedenis tot leven,’ zegt Nijboer. ‘We hebben niet alleen motoren, maar ook originele tekeningen, verkoopbrochures en persoonlijke bezittingen van Aagtje Brons, de dochter van de oprichter. Elk stuk vertelt iets over de tijd waarin het werd gebruikt.’
Ook het Geudeker Gereedschappenmuseum maakt deel uit van de expositie. Hier worden ambachtelijke werktuigen getoond die onmisbaar waren bij de bouw en het onderhoud van Bronsmotoren. “Veel mensen staan er niet bij stil hoeveel vakmanschap hierbij kwam kijken,” zegt Nijboer. ‘Hier kun je dat van dichtbij zien en ervaren.’
Wat het museum extra bijzonder maakt, is dat sommige motoren nog steeds werken. ‘Sommige draaien na honderd jaar nog altijd prima,’ merkt Nijboer op. “Dat zegt genoeg over de kwaliteit van Brons.”
Vrijwillige kracht en toekomstplannen
Hoewel alle motoren inmiddels op hun plaats staan, zijn ze nog niet allemaal startklaar. Er is dus nog een hoop werk te verzetten – en dat gebeurt volledig op vrijwillige basis. ‘We werken met allemaal vrijwilligers,’ vertelt Nijboer. ‘Mensen die hun tijd en kennis geven om dit erfgoed levend te houden. Zonder hen zou het niet mogelijk zijn.’
Op 5 april opent het museum voor het eerst weer de deuren voor publiek. De officiële opening volgt op een later moment. ‘Als het zover is, zullen we dat natuurlijk bekendmaken,’ aldus Nijboer.
Het museum hoopt in de toekomst opnieuw grote evenementen te organiseren, zoals in 2010 tot eind 2014 toen honderden bezoekers samenkwamen om de historie te beleven. ‘Dat waren mooie dagen,’ herinnert Nijboer zich. ‘Veel oud-medewerkers, liefhebbers en geïnteresseerden kwamen samen. Met kraampjes, oude ambachten en gewoon een gezellige sfeer. Ook waren er schepen aanwezig op deze evenementen – opduwers, sleepboten, binnenvaartschepen… Dat willen we weer terugbrengen.’
Praktische info
Vanaf 5 april is het museum voorlopig iedere zaterdag geopend van 10:00 tot 16:00 uur.
Entreeprijzen:
• Jongeren (12 t/m 17 jaar): €5
• Volwassenen (vanaf 18 jaar): €9
• Donateurs: gratis toegang
En voor wie het extra bijzonder wil maken: het museum is zelfs bereikbaar per boot, met een aanlegsteiger aan de achterzijde. ‘Hoe je ook komt, je gaat hier weg met een mooi verhaal,’ zegt Nijboer. ‘En misschien een vleugje dieselgeur in je kleren, dat hoort erbij.’
