Nederland – Burgerschap wordt sinds 2006 gegeven op mbo-scholen en leert studenten hoe zij bewust en verantwoordelijk kunnen participeren in de samenleving en hun toekomstige beroep. Tot nu toe gold hiervoor een inspanningsverplichting. Vanaf schooljaar 2026-2027 verandert dat: Burgerschap wordt dan een verplicht vak met duidelijke kwalificatie-eisen en een examen. Dat vormt een flinke uitdaging voor veel mbo-scholen, vertelt Bernd van Woerden, directeur van onderwijsplatform All You Can Learn.
Het vak Burgerschap wordt naast de verplichte vakken gegeven op mbo-instellingen. De inhoud en invulling worden nu nog door scholen zelf bepaald, waardoor de kwaliteit vaak ondermaats is. Door het vak verplicht te stellen én te voorzien van uniforme kwalificatie-eisen en een instellingsbreed examen krijgt Burgerschap een duidelijke structuur en dezelfde status als andere verplichte vakken. De inpassing van het vak in het bestaande curriculum blijkt een hele opgave te zijn.
Voorbereiding is cruciaal voor mbo-scholen
“Het is goed dat er meer eisen komen om het kennisniveau van studenten te verhogen,” zegt Van Woerden. “Maar dan is het wel belangrijk dat scholen nu al beginnen met de voorbereidingen om straks klaar te zijn. Docenten willen hun eigen visie kunnen toepassen en het vak moet inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen.”
All You Can Learn heeft daarom in samenwerking met docenten een compleet leerprogramma voor Burgerschap ontwikkeld dat aansluit op de dagelijkse praktijk. Binnen dit programma is bovendien ruimte voor eigen inbreng van docenten.
Portfolio-examen biedt scholen houvast
Naast de toevoeging van Burgerschap aan het bestaande onderwijsprogramma moeten scholen het examen zelf organiseren en daarover meer verantwoording afleggen dan voorheen.
Sanne de Ruiter, projectleider en contentontwikkelaar bij All You Can Learn, licht toe: “Ons leerprogramma voor Burgerschap heeft een praktische basis, maar ook ruimte voor flexibilisering. Samen met Exa.men hebben we een portfolio-examen ontwikkeld dat voldoet aan de wettelijke eisen. Tegelijkertijd kunnen docenten hun eigen modules en opdrachten toevoegen.”
Concreet betekent dit dat studenten na het volgen van het vak geen apart examen hoeven te doen, maar hun portfolio toelichten in een eindgesprek. “Waarom zouden studenten na het volgen van een vak nog eens door een apart examenhoepeltje moeten springen, terwijl ze onderweg al talloze leermomenten hebben verzameld? Wij hebben een leerprogramma ontwikkeld waarin studenten bewijzen verzamelen voor hun portfolio. Daarmee tonen ze aan dat ze een kwalificatie hebben afgerond op basis van hun daadwerkelijke leerproces,” aldus De Ruiter.
Leerprogramma blijft in ontwikkeling
Het leerprogramma is al beschikbaar en wordt voortdurend doorontwikkeld. “We nodigen docenten uit om met ons mee te denken. Zo voldoet het vak niet alleen aan de wettelijke eisen, maar sluit het ook aan bij hun wensen. Burgerschapsonderwijs is essentieel om te begrijpen hoe onze maatschappij werkt én hoe je daarin invloed kunt uitoefenen. Met een leerprogramma dat zowel aan de richtlijnen voldoet als flexibel inspeelt op maatschappelijke veranderingen helpen we mbo-instellingen bij een efficiënte inpassing in het bestaande onderwijsaanbod. Tegelijkertijd zorgen we ervoor dat studenten goed voorbereid aan hun toekomst beginnen,” aldus Van Woerden.
