Appingedam – Het boek “Het kerkje van Jukwerd”, geschreven door Teun Juk uit Hattem, verschijnt op vrijdag 8 september 2023. De feestelijke presentatie vindt plaats bij de kerk van Jukwerd (tegenover Dominee Christophoripad 1). De eerste exemplaren worden aangeboden aan Annemiek de Jong, beeldend kunstenaar en bewoonster van de kerk en burgemeester Ben Visser van de gemeente Eemsdelta.
De uitgave is een initiatief van de Stichting Activiteiten Stad Appingedam en Annemiek de Jong. Dit in samenwerking met de Stichting Uitgaven Noord-Groningen. Annemiek de Jong is de echtgenote van de in 2020 overleden beeldend kunstenaar Rieks Pepping. Dankzij Pepping is de kerk bewaard gebleven. Hij kocht in 1981 het kerkgebouw van de hervormde gemeente Tjamsweer-Jukwerd, restaureerde het en vormde het om tot een woonhuis annex atelier. Zo werd het godshuis een huis van de kunst. Recent is het gebouw geheel hersteld van aardbevingsschade en ziet er nu weer prachtig uit.
Auteur Teun Juk had begin jaren tachtig contact met Rieks Pepping over de geschiedenis van de kerk. Teun Juk: “Gezien mijn achternaam triggerde Jukwerd mij. Het is een kleine en hele oude wierde. De naam wordt voor het eerst genoemd in de beroemde kloosterkroniek van Wittewierum. En dan hebben het over de tijd tussen 1170-1237. De naam verwijst naar de familie die er woonde. Jucawerth of Jukwerd betekent wierde van Jukka.”
In het boek staan de wierde Jukwerd en de kerk centraal. De auteur vertelt hoe in de eerste helft van de 13de eeuw er een kerk op de wierde werd gebouwd, wat daarvoor nodig was en wie daar mogelijk bij betrokken waren. Teun Juk: “Om de kerk te kunnen bouwen, zullen er afspraken gemaakt zijn tussen de kerken van Holwierde en Tjamsweer”. De kerk werd op naam gesteld van de heilige Barbara. In 1536 werd de kerk zwaar beschadigd door oorlogsgeweld maar hersteld. In 1866 werd de oude middeleeuwse kerk afgebroken om plaats te maken voor het huidige gebouw. Daarbij werd gebruik gemaakt van de oude bakstenen. Teun Juk: “Wij denken vaak dat duurzaamheid een begrip is uit deze tijd, maar dat is niet zo. Het hergebruiken van oude bakstenen was vroeger heel gewoon. Bouwmateriaal was duur en wat je nog gebruiken kon, gooide je niet weg”. In 1995 werd de westelijke travee van de kerk ontpleisterd. Daardoor kun je aan de buitenkant de oude kloostermoppen heel mooi zien. In het boek worden beide kerken beschreven, zowel het exterieur als het interieur en de roerende zaken die erbij horen. Een lijst met namen van pastoors, dominees en koster-schoolmeesters ontbreekt niet. Het boek is ruim geïllustreerd.
Teun Juk: “Toen de kerk van Jukwerd werd verkocht, was er nog 1 lidmaat in Jukwerd. De ontkerkelijking heeft hard toegeslagen in dit gebied. Dat zie je aan het grote aantal kleine kerkjes dat buiten gebruik is gesteld. Gelukkig is de kerk van Jukwerd een lot als de kerk van Garsthuizen (afgebroken in 2015) bespaard gebleven. Juist 19de-eeuwse kerkgebouwen lenen zich prima voor een combinatie van wonen en werken. Als het kerkgebouw verdwijnt, dan verdwijnt ook de ziel uit een dorp. En de ziel is in Jukwerd gebleven”.
Tijdens de presentatie zal de 18de-eeuwse windvaan door Annemiek de Jong worden overgedragen aan Museum Stad Appingedam. Deze windvaan stond tot 1981 op de dakruiter en hing nadien in de woonkamer. Het is een bijzonder object dat voor het nageslacht bewaard moet worden. Daarom koos Annemiek de Jong ervoor om de windvaan over te dragen aan het museum. In Museum Stad Appingedam wordt ook de avondmaalsbeker van Jukwerd bewaard en er bevinden zich twee schilderijtjes van de in 1866 afgebroken oude kerk en in 1905 afgebroken oude pastorie.
Het boek telt 64 pagina’s en kost € 7,50. Het is op zaterdag 9 september tijdens de Openmonumentendag te verkrijgen in de Nicolaikerk te Appingedam (tussen 10:00u en 16:00u).
