Nederland – Een op de zes jongeren (16%) heeft wel eens rijles gevolgd met een kater, en een klein deel volgt rijlessen op de dag van het middelengebruik. Dat blijkt uit recent onderzoek van Stichting TeamAlert onder 1.293 jongeren tussen de 16 en 30 jaar. Dit is zorgelijk, omdat jongeren lang niet altijd op de hoogte zijn hoe en hoelang middelen invloed hebben op hun lichaam en gedrag. TeamAlert pleit ervoor om bewustwording rondom risicogedrag structureel te verankeren in rijlessen, om het gewenste rijgedrag proactief te stimuleren en daarmee de kans op risicogedragingen in de toekomst te verkleinen.
Rijles biedt unieke kans voor preventie van risicogedrag
De rijopleiding is een uitgelezen moment om risicogedrag vroegtijdig te signaleren en bespreekbaar te maken. Uit het onderzoek blijkt dat meer dan de helft van de jongeren (59%) rijles een geschikt moment vindt om te praten over rijden onder invloed. Jongeren zien hun rijinstructeur als een betrouwbare en invloedrijke gesprekspartner, die zij vaak serieuzer nemen dan bijvoorbeeld hun ouders.
“Tijdens het lessen besef je hoe gevaarlijk het al is zonder troep in je lichaam, laat staan mét,” aldus een deelnemende jongere.
Hoewel sommige rijinstructeurs risicogedrag al op eigen initiatief signaleren en bespreken, gebeurt dit in de praktijk nog te weinig. Een instructeur gaf in een interview aan dat dit thema aankaarten tijdens de rijles een duidelijke meerwaarde heeft boven theorielessen of algemene campagnes vanwege de persoonlijke en laagdrempelige benadering.
Normvervaging en schijnveiligheid onder risicogroep
Hoewel de groep jongeren die daadwerkelijk onder invloed of met een kater rijles volgt relatief klein is, is de impact groot. Deze jongeren blijken ruim twee keer zo vaak de intentie te hebben om ook na het behalen van hun rijbewijs onder invloed te rijden. Het rijden tijdens de opleiding kan daarmee fungeren als opstapje naar toekomstig risicogedrag in het verkeer.
“Het was om uit te testen, met een safeguard naast me,” aldus een jongere die bewust drugs gebruikte voor zijn rijles.
Daarnaast is TeamAlert in verschillende onderzoeken tegengekomen dat jongeren zich niet altijd bewust zijn van de wachttijden na middelengebruik. [1] Zo kan iemand na een avond stevig drinken de volgende ochtend nog steeds onder invloed zijn, zonder dit zelf te beseffen. De afbraak van alcohol kost gemiddeld anderhalf uur per standaardglas. Voor cannabis geldt dat de rijgeschiktheid tot wel acht uur na gebruik negatief beïnvloed kan zijn. [2] Deze onwetendheid onderstreept het belang van voorlichting en het tijdig bespreken van deze risico’s tijdens de rijopleiding.
Aanbeveling: veranker gedrag structureel in het rijonderwijs
TeamAlert roept op om structurele aandacht voor risicogedrag zoals rijden onder invloed te verankeren in het rijlestraject. Niet alleen in de theorie, maar vooral ook in de praktijk. Rijinstructeurs spelen hierin een sleutelrol, mits ze zich voldoende toegerust voelen om het gesprek aan te gaan.
Daarom wil TeamAlert graag samen met rijinstructeurs aan de slag met concrete handvatten die helpen om het onderwerp op een effectieve en geloofwaardige manier te bespreken met hun leerlingen. Een deelnemende jongere verwoordde het treffend: “Voorkomen is beter dan genezen.” Juist tijdens de rijopleiding kunnen we het verschil maken.
