Slochteren – Al sinds 2013 was museumdirecteur Marjon Edzes in onderhandeling met NAM over het herstellen van de aardbevingsschade aan de Fraeylemaborg in Slochteren. Dit voorjaar is de schade gerestaureerd. Op 25 maart werd de borg feestelijk heropend met een keramiektentoonstelling met werken van Pablo Picasso en tijdgenoten.
Edzes valt met de deur in huis: “Het is de afgelopen maanden wel heel druk geweest. Zo’n hele borg leegpakken en weer inrichten tot en met het laatste zilveren lepeltje is een flinke klus en we hadden natuurlijk heel veel ambachtslieden over de vloer.” De Fraeylemaborg, ontstaan vanuit een 12e eeuws steenhuis, heeft te lijden gehad onder de aardbevingen. Voor de werkzaamheden, die in de wintermaanden werden gepland, moest de borg tweeënhalve maand haar deuren sluiten.
Hard werken
De restauratie- en herstelwerkzaamheden werden bewust in de relatief rustige winterperiode uitgevoerd. Vanwege de omvang van de schade moest de borg leeggehaald worden: alle museumstukken werden stuk voor stuk geïnventariseerd, ingepakt en tijdelijk elders ondergebracht. Daarna werkten talloze specialistische , schilders, timmerlieden en stukadoors aan een stuk door om de klus goed en snel te klaren.
Dat wil niet zeggen dat alles ging zoals gepland. “Het blijft een monument, en dan kom je onverwachte dingen tegen. Zo kwamen tijdens het restaureren nog eens 50 extra scheuren aan het licht die zijn ontstaan na de laatste inspectieronde in 2016”, vertelt Edzes. “Gelukkig kon dat binnen de bestaande overeenkomst opgelost worden.”
Roorda & Veldman, de aannemer van deze gigantische klus, krijgt een groot compliment van Edzes: “Ze hebben absoluut kwaliteit geleverd, en hebben zelfs hun aansprakelijkheidsverzekering aangepast om dit werk te kunnen aannemen.”
Nu de hele operatie achter de rug is, kijkt Edzes met een goed gevoel terug: “Het herstellen van de aardbevingsschade leidt af van je normale werk, zo moet je het wel zien. Het kost tijd die je liever besteedt aan het bedenken van nieuwe exposities of educatieproducten. Maar voor nu ben ik blij dat de borg weer in haar kracht staat. Vooral hoop ik dat deze restauratie de borg ook werkelijk sterker heeft gemaakt. De tijd moet dat uitwijzen. Ik hoop dat we weer even rust krijgen qua bevingen en schades.”
Onderhandelingen
Al met al heeft het bijna drie jaar geduurd voordat daadwerkelijk begonnen werd met de herstelwerkzaamheden. Toch wijt Edzes dat niet aan onwil vanuit de NAM: “Niemand wist hoe schades zich ontwikkelen. Er kwam steeds meer bij. Daarom was er ook steeds opnieuw overleg nodig. Gelukkig heeft restauratie-architect Holstein het proces in goede banen geleid. Je ziet gewoon dat dit een uniek pand is. Iedereen die erbij betrokken is geweest heeft hiervan geleerd. We hebben altijd in goede sfeer kunnen onderhandelen.”
Tegelijk met het schadeherstel liep in 2013 ook al een eigen traject van de Fraeylemaborg om de toren te restaureren. “Dan is het eigenlijk het beste om het schadeherstel en de restauratie gezamenlijk aan te pakken. Dat gelukt en daar ben ik ook heel blij mee”, aldus de museumdirecteur.
Wachten op onderzoek ondergrond
Het liefste had Edzes ook gehad dat de ondergrond en fundering van de Fraeylemaborg onderzocht waren. Daarover was ze zelfs al in gesprek met het Centrum Veilig Wonen. Dat gesprek werd gepauzeerd vanwege de gebiedsgerichte aanpak van Nationaal Coördinator Hans Alders. Edzes vindt dat onacceptabel: “Dit druist in tegen dat wat onze opdracht is: het doorgeven van dit prachtige monument aan een toekomstige generatie. Om die verantwoordelijkheid goed te kunnen dragen moeten wij onder deze omstandigheden meer weten van de ondergrond en de fundamenten”. Daarom buigt ze zich nu met het stichtingsbestuur over eventuele vervolgstappen.
Feestelijke heropening met Picasso-tentoonstelling
De gerestaureerde Fraeylemaborg openende 25 maart 2017 met de tentoonstelling Keramiek van Picasso en tijdgenoten. Hoewel Pablo Picasso vooral bekend is als schilder, maakte hij daarnaast ook prachtig keramiek. Dat geldt ook voor een beroemde collega’s zoals Georges Braque en Marc Chagall, Jean Cocteau, Raoul Dufy, Lucio Fontana en Maurice de Vlaminck. De tentoonstelling laat de enorme creativiteit en scheppingsdrang van zeven van de meest veelzijdige kunstenaars van de 20e eeuw zien.
Edzes: “Een prachtige tentoonstelling die we in bruikleen krijgen van het Stedelijk Museum in ’s Hertogenbosch. Tegelijkertijd exposeren een aantal noordelijke keramisten in de Follies op het borgterrein.” Het moge duidelijk zijn: Iedereen weer van harte welkom in Museum Fraeylemaborg.
